De rol van hulpverlening
Bij de aanpak van overlast door verwarde personen, is hulpverlening onontbeerlijk. Hulpverlening heeft veelal een grote invloed op het gedrag van de verwarde persoon, en daarmee ook op de overlast die deze persoon veroorzaakt.
Bemoeizorg
In eerste instantie moet een persoon met verward gedrag zelf hulp willen accepteren. Wil iemand dit niet maar is er wel sprake van een situatie waarbij hulpverlening noodzakelijk is dan kan er vanuit de hulpverlening bemoeizorg worden ingezet. Bij bemoeizorg probeert de hulpverlener de persoon te motiveren voor hulp. Dit doen zij door contact te blijven zoeken met de persoon met verward gedrag.
Gedwongen hulpverlening
Pas wanneer de persoon met verward gedrag een gevaar voor zichzelf of een ander vormt, kan er sprake zijn van gedwongen hulpverlening. De persoon kan dan worden opgenomen zonder hij dat wil in een instelling. De rechter toetst of deze vorm van hulp ingezet mag worden, de hulpverlening beslist dit dus niet zelf.
Bovendien zijn hulpverleners vaak betrokken bij het toezicht op de verwarde persoon en bij het handhaven van gemaakte afspraken. Daarnaast kan hulpverlening meestal een goede inschatting maken of iemand gedwongen zou moeten worden opgenomen.
Gemengde overeenkomst
De laatste jaren wordt de hulpverlening soms betrokken bij de huurovereenkomst. Soms sluit de huurder namelijk een gemengde overeenkomst af. In dat geval bestaat de overeenkomst uit een huuraspect en een zorgaspect. De verwarde persoon huurt dan bijvoorbeeld een huis, maar moet daarnaast zorg (blijven) accepteren.
Voorbeeld: Driepartijenovereenkomst
Een licht verstandelijk beperkte mevrouw en haar twee kinderen, verhuizen n.a.v. klachten uit de buurt naar een andere corporatie woning.
De corporatie is bereid haar een woning te verhuren onder de voorwaarde dat ze woonbegeleiding accepteert voor haar en de kinderen. In de overeenkomst worden verder afspraken gemaakt over de woonbegeleiding, de huurbetaling maar ook over de informatiedeling. Zowel de huurder, hulpverleningsinstelling en corporatie ondertekenen deze overeenkomst.
Voorbeeld: Ontbinding en ontruiming bij gemengde overeenkomst
In deze zaak is er met de huurster een ‘laatste kans-overeenkomst’ gesloten. Naast de gebruikelijke huurvoorwaarden van de verhuurder, zijn er verschillende bijzondere voorwaarden opgenomen waaraan de huurster zich moet houden. Dit heeft met name betrekking op het accepteren van zorg. Ook zijn er in de overeenkomsten afspraken met betrekking tot informatiedeling neergelegd.
Overlast honden
De overlast die de huurster veroorzaakt, heeft voornamelijk betrekking op haar honden. Het gaat bijvoorbeeld om het gedrag en het veelvuldig blaffen van de honden. Daarnaast laat de huurster de honden uit in de tuin. Er zijn ook klachten dat de vrouw bij de buren naar binnen gluurt. Bovendien werkt de huurster niet mee aan het accepteren van zorg.
De rechter oordeelt dat zij tekort is geschoten in de verplichtingen die op haar rusten. Zij heeft immers (ernstige) overlast veroorzaakt en geen hulp geaccepteerd. De rechter beslist dat de huurster haar woning moet verlaten.
Uitspraak
- Klik hier voor de uitspraak.
Voorbeeld: Ontbinding ‘Huis op Proef’ overeenkomst
Een persoon met een verstandelijke beperking sluit een zogenaamde ‘Huis op Proef overeenkomst’ met een organisatie voor geestelijke gezondheidszorg. De woning is door de woningstichting aan de organisatie verhuurd. Dit houdt in dat de huurder begeleid wordt met als doel zelfstandig wonen mogelijk te maken.
Overeenkomst met een huur- en zorgelement
Na ruim vijf jaar zegt de organisatie de overeenkomst op, vanwege structurele overlast. De rechter oordeelt dat er sprake is van een gemengde overeenkomst met zowel een huur- als een zorgelement. Volgens de rechter prevaleert het huurkarakter van de overeenkomst, aangezien de periode waarvoor de overeenkomst is aangegaan (namelijk hooguit twee jaar) ruimschoots is verstreken en er nog maar twee uren per week begeleiding wordt geboden.
Het veroorzaken van structurele overlast levert een tekortkoming op. Dit leidt tot ontbinding van de overeenkomst. De huurder veroorzaakt ontoelaatbare en onrechtmatige overlast en dient zijn daarom woning te verlaten.
Uitspraak
- Klik hier voor de uitspraak.
Voorbeeld: Oranjeborg een ‘mini-maatschappij’
Oranjeborg is een zorgbedrijf met verschillende vestigingen in heel Nederland. Volwassen mannen die niet (meer) functioneren in de maatschappij worden hier opgevangen. De mannen hebben vaak een verstandelijke beperking in combinatie met psychiatrische- en gedragsproblematiek. Oranjeborg biedt deze mannen een dak boven hun hoofd en dagbesteding. Mannen die eerst rondzwierven leren nu opnieuw samen te leven in een ‘mini-maatschappij’.
Meer informatie
- Klik hier voor meer informatie.
Voorbeeld: Housing First (project gericht op daklozen)
Housing First is een project dat zich richt op daklozen. Vaak is er sprake van psychische problematiek en verslaving. Daklozen krijgen vanuit Housing First direct een woning aangeboden, zonder dat zij aan allerlei eisen hoeven te voldoen.
De deelnemers worden dus ook niet verplicht om te stoppen met drugs- en/of alcoholgebruik. Wel dienen zij in te stemmen met inkomensbeheer en een wekelijks huisbezoek van een begeleider. Op deze wijze worden daklozen geholpen om opnieuw zelfstandig te worden en weer een plek te verwerven in de maatschappij.
Meer informatie
- Klik hier voor meer informatie.
Tweede kansbeleid, alternatieve woonvormen en woonbegeleiding
Tweede kansbeleid
Een huurder die overlast veroorzaakt, krijgt bij tweede (of laatste-) kansbeleid nog een kans om de overlast te staken. Het doel is huisuitzetting te voorkomen: de huurder krijgt nog een kans om, door middel van een verplicht begeleidingstraject, zijn gedrag te veranderen. Leeft de huurder de afspraken niet na, of blijft hij overlast veroorzaken, dan start de verhuurder direct met het proces tot ontruimen.
Alternatieve woonvormen
Veel gemeenten kampen met notoire overlastgevers, vaak individuen of gezinnen met psychosociale problemen. Alternatieve woonvormen die op dit moment worden aangeboden zijn ‘Skaeve Huse’ en 'Housing First'.
Woonbegeleiding
De juiste (intensieve) begeleiding biedt psychisch kwetsbare mensen mogelijkheden de regie over hun eigen leven te voeren en te participeren in de maatschappij. Er vindt de laatste jaren een proces van extramuralisering plaats. Dat wil zeggen dat meer mensen die voorheen in een instelling zouden verblijven, nu ambulant, oftewel buiten de instelling behandeld worden, onder andere om participatie te stimuleren.
Gemeenten en GGZ-instellingen kunnen zorgen voor woonvormen voor bijzondere doelgroepen, zoals begeleid en beschut wonen in kleine wooneenheden of individueel. De gemeenten kunnen hierover afspraken maken met woningcorporaties.