Kwetsbare overlastgevers
Incidenten met mensen met verward gedrag komen tegenwoordig regelmatig in het nieuws. Overlast die wordt veroorzaakt door deze personen is een groot probleem volgens diverse partners. De politie spreekt op haar website zelfs van een 'zorgelijke trend'.
Problemen
Bij de meeste meldingen die binnenkomen bij de politie, woningcorporatie of gemeenten gaat het om 'lichtere' problemen. We gaan er vaak vanuit dat mensen met verward gedrag psychiatrische problemen hebben maar dat is zeker niet het geval. 1/3 van de mensen heeft psychiatrische problematiek, 1/3 van de mensen heeft een licht verstandelijke beperking en 1/3 van de mensen heeft andere problemen zoals bijvoorbeeld een verslaving, dementie of gezondheidsproblemen.
Over het algemeen kan gezegd worden dat mensen met verward gedrag moeite hebben om hun leven op de rails te houden. Dit kan komen omdat de samenleving te complex is geworden, ze niet de juiste hulp krijgen of mijden, of in een sociaal isolement verkeren. Ze veroorzaken soms ernstige overlast, vertonen verward gedrag en/of agressief gedrag en zijn moeilijk aanspreekbaar.
Niet altijd overlast
Mensen met verward gedrag trekken zich vaak terug in hun woning en zijn hun omgeving niet tot last; en de meesten zijn niet gevaarlijk. Er ontstaat niet altijd direct overlast voor omwonenden. Toch blijkt uit onderzoek van Aedes dat Woningcorporaties een toename zien van huurders met verward gedrag. Geluidsoverlast en verwaarlozing van de woning zorgt in de praktijk voor de meeste overlast volgens dit onderzoek.
Klachten
Woningcorporaties en gemeenten krijgen regelmatig klachten van omwonenden die overlast ervaren in en rondom corporatiewoningen of een koopwoning. In dit geval heeft de woningcorporatie een onderzoeksplicht. Het is belangrijk dat je in gesprek gaat met de omwonenden maar ook met de bewoner met verward gedrag. Door goed te analyseren en te onderzoeken wat er aan de hand is, kun je hulpverlening inschakelen. In veel gevallen is dat voldoende om de overlast te stoppen.
In het geval van een koopwoning is de gemeente aan zet om onderzoek te doen en hulp van de partners in te schakelen.
Voorbeeld casus
Een oudere mevrouw vervuilt haar woning. De buren klagen over stankoverlast en overlast door vliegen. Na onderzoek door de corporatie blijkt dat mevrouw geen netwerk heeft en door zowel lichamelijke als psychische problemen niet in staat is om haar woning te onderhouden.
De woningcorporatie schakelt hulp in. Mevrouw krijgt hulp bij het voeren van haar huishouding en haar psychische problemen. Hiermee stopt de overlast.
Vervuiling en verzamelwoede
In het hele land zien we casuïstiek met vervuilde woningen en/of verzamenwoede (hoarding). Deze problematiek vergt een specifieke aanpak waarbij een instrument zoals de vrijwillige gedragsaanwijzing van een corporatie of een gedragsaanwijzing van de burgemeester een onderdeel kan zijn van de aanpak. Daarnaast is de koppeling tussen handhaving en de inzet van zorg van belang.
Lees hier meer over de aanpak van vervuiling in Rotterdam.
Webinar aanpak van woningvervuiling en hoarding
Op 28 november 2023 heeft het CCV een webinar gehouden over de aanpak van woningvervuiling en hoarding. Dit in verband met de vele vragen die we over dit onderwerp krijgen en de signalen uit verschillende gemeenten dat het aantal vervuilingen flink toeneemt.
Aan bod kwamen kwam onder meer:
- De problematiek achter de vervuiler en/of de hoarder
- De aanpak in de praktijk
- Aandachtspunten die je als gemeente en partners geregeld moet hebben in de aanpak
- Succesfactoren en valkuilen
- De rol van de Wet aanpak woonoverlast bij vervuiling en het samenspel met andere instrumenten
Webinar terugkijken
Hier kun je het webinar terugkijken
(Juridische) instrumenten
Het is niet altijd duidelijk welke (juridische) instrumenten precies kunnen worden ingezet in zaken rondom een verward persoon. Dit dossier geeft een overzicht en bevat veel praktijkvoorbeelden die kunnen dienen als concrete handvatten bij de aanpak van die woonoverlast.
De verschillende rollen van lokale organisaties worden uiteengezet en we geven voorbeelden van instrumenten die kunnen worden ingezet.
Het startpunt: praten, overleggen en samenwerking
De eerste fase in de aanpak van woonoverlast bestaat veelal uit het praten met de overlastgever. Buren vinden het veelal moeilijk om elkaar op hun gedrag aan te spreken. Het wordt nog lastiger als er communicatieproblemen spelen door een psychische stoornis bij de overlastgever.
» lees verder
De rol van verhuurders/woningcorporaties
Verhuurders van woningen (en het bijzonder woningcorporaties) spelen een belangrijke rol bij de aanpak van overlast door verwarde personen. Een woningcorporatie kan het gesprek met de huurder aangaan. Als praten niet meer helpt, kan een corporatie ook juridische instrumenten inzetten. Er zijn verschillende soorten juridische instrumenten. In dit dossier worden verschillende instrumenten besproken.
» lees verder
De rol van gemeenten
Gemeenten spelen een sleutelrol in de aanpak van woonoverlast door verwarde personen. Er wordt vaak naar de gemeente gewezen als er sprake is van overlast in de buurt. De gemeente heeft tal van informele instrumenten tot haar beschikking om overlast tot een einde te brengen.
» lees verder
De rol van politie
Veel meldingen met betrekking tot overlast door verwarde personen komen op het bordje van de politie terecht. De politie is immers 24/7 bereikbaar en beschikbaar. De politie beschikt echter niet over eigenstandige bevoegdheden om overlast tegen te gaan. Als samenwerkingspartner van de gemeente, hulpverlening en woningcorporaties, heeft de politie wel degelijk een grote rol bij de aanpak van woonoverlast.
» lees verder
De rol van hulpverlening
Bij de aanpak van overlast door verwarde personen, is hulpverlening onontbeerlijk. Hulpverlening heeft veelal een grote invloed op het gedrag van de verwarde persoon, en daarmee ook op de overlast die deze persoon veroorzaakt.
» lees verder
Voorbeelden uit de jurisprudentie
Deze rubriek bevat een overzicht van gerechtelijke uitspraken van zaken waarbij sprake was van kwetsbare overlastgevers.
» lees verder
Documenten
Voor het samenstellen van dit dossier is gebruikgemaakt van verschillende publicaties. De belangrijkste zijn opgenomen in dit overzicht.
» lees verder
Overlastadvies voor bewoners
Bewoner die overlast ervaren, kunnen gratis (juridisch) advies kan inwinnen via de website overlastadvies.nl van de Rijksuniversiteit Groningen. Op basis van de verschillende situaties en kenmerken die de gebruiker invoert, genereert overlastadvies.nl een passend juridisch advies.