Informele mogelijkheden
De gemeente heeft tal van informele instrumenten tot haar beschikking om overlast tot een einde te brengen. Een gemeente kan bijvoorbeeld het gesprek aangaan met de verwarde overlastgever. Ook kan een gemeente mediation of buurtbemiddeling inzetten.
In de tussentijd kan overleg worden gepleegd met de andere betrokken instanties over de mogelijkheden, bijvoorbeeld met GGZ, woningcorporatie en politie. Hierbij kan in acht worden genomen of het wellicht verstandig is de hulp in te roepen van de wijkagent of kan worden gekeken of de verwarde persoon meer ondersteuning kan krijgen, zodat de overlast stopt.
Bemoeizorg
Bij mensen die zorg mijden, worstelen met complexe problemen en die het risico lopen maatschappelijk te gronde te gaan, is het geen optie om te wachten tot ze zelf om hulp vragen. Ze krijgen hulp, of ze daar nu om vragen of niet, zo is de gedachte achter bemoeizorg. De ervaring is dat uiteindelijk negen van de tien aanvankelijke zorgmijders alsnog hulp aanvaardt.
Wijk-GGD’er
Een andere mogelijkheid is de inzet van een wijk-GGD’er. Een verward persoon veroorzaakt in veel gevallen overlast, maar heeft tegelijkertijd ook zorg nodig. Het is dan vaak lastig te bepalen of en wanneer er een zorginstantie of een veiligheidsinstantie ingeschakeld moet worden. Een wijk-GGD’er kan dan optreden als verbinder van veiligheid en zorg.
Een wijk-GGD’er kan er verder voor zorgen dat escalatie wordt voorkomen. Hij heeft de problemen rondom de verwarde persoon namelijk snel in kaart. Ook heeft hij korte lijnen met het netwerk om de verwarde persoon heen, zoals huisarts, politie, maar bijvoorbeeld ook de lokale supermarkt.
Schriftelijke waarschuwing
Als dit alles niet heeft geholpen, kan de burgemeester een schriftelijke waarschuwing geven. Dit kan voor de verwarde overlastgever een signaal zijn dat de overlast nu echt moet stoppen. Daarnaast kan een schriftelijke waarschuwing de gemeente (en andere instanties) helpen bij een eventuele gerechtelijke procedure.
Soms is het informele stadium reeds gepasseerd. In dat geval is het voor de gemeente verstandig te kijken naar andere instrumenten, bijvoorbeeld naar de instrumenten die de Woningwet biedt.
Voorbeeld: Rotterdamse bemoeizorg
De gemeente Rotterdam heeft een specifiek actieplan opgesteld met betrekking tot overlast. In het bijzonder wordt ook aandacht besteed aan overlast veroorzaakt door verwarde personen. Bemoeizorg is één van de onderdelen die behoort tot de Rotterdamse aanpak. Kwetsbare personen die overlast veroorzaken, zoeken of aanvaarden veelal geen hulp. Simpelweg vinden ze dat ze geen hulp nodig hebben.
Afwachten geen optie
Hulpverleners rond deze personen zitten dan vaak met de handen in het haar. Het weigeren van zorg of hulp doet een verward persoon meestal niet bewust, maar komt veelal voort uit bijvoorbeeld onmacht, onvermogen of angst. Bij zorgmijders of personen met complexe psychische problemen is het volgens de gemeente Rotterdam geen optie om af te wachten tot zij zelf om hulp vragen.
De hulpverlening dient zich actief met deze personen te bemoeien. Dit kan bijvoorbeeld door de betreffende persoon regelmatig te bezoeken. De gemeente Rotterdam beschrijft in haar plan dat de ervaring leert dat een deel van de zorgmijders uiteindelijk alsnog hulp aanvaardt.
Meer lezen
- Klik hier voor meer informatie over de Rotterdamse aanpak.
Voorbeeld: Wijk-GGD Vught
De gemeente Vught is een van de kartrekkers als het gaat om de inzet van wijk-GGD’ers. In oktober 2015 is de pilot ‘de Wijk GGD’er’ gestart en dit bleek een groot succes. De gemeente heeft destijds twee GGZ-verpleegkundigen ingezet die gemiddeld 20 uur per week werkten.
Positief effect op werklast
De gemeente en de politie hebben beide een duidelijk positief effect op hun werklast gemerkt. Er komen minder meldingen van notoire overlastgevers binnen, er is een betrouwbare en snelle consultatie- en verwijsmogelijkheid naar de wijk-GGD’er en er worden meteen goede verbindingen met andere ketenpartners gelegd.
Landelijke uitrol
De pilot bleek een groot succes en is inmiddels landelijk uitgerold. In 2018 werd bekend dat de Vughtse wijk-GGD’ers de prijs winnen van ‘Meest invloedrijke persoon publieke gezondheid 2017’. De gemeente Vught noemt de wijk-GGD’er zelfs ‘onmisbaar’ in de gemeente.
Meer lezen